Bu yazımızda sizlere hemanjiom / hemanjiyom yada halk arasında yaygın olarak kullanılan adıyla damar beni olarak adlandırılan ve büyük çoğunlukta çocuklarda rastlanan, bölgesel damar genişlemelerinden bahsetmek istiyorum.
İçindekiler
Hemanjiom (Damar Beni) Nedir?
Bu hastalık kökeni araştırıldığında ve tıbbi sınıflamaya tabi tutulduğunda benign (iyi huylu) vasküler (damarsal) tümörler olarak sınıflandırılmışlardır. Halk arasında gül lekeleri, doğum izi ve damar beni isimlerle de anılmaktadırlar.
Hemanjiom Neden Olur?
Bebeklerde doğuştan olan, yapılan araştırmalarda kızlarda, prematüre doğanlarda ve tüp bebek gibi yöntemlerle yapay döllenme yoluyla doğan çocuklarda daha sık rastlanmakla birlikte, tam olarak neden kaynaklandığı saptanamamıştır. Anne karnındaki gelişim süreci içerisinde özellikle damarların oluşumu ve dokular içerisindeki yapılanmasının gerçekleştiği hamileliğin son 3 ayındaki dönemde, ince kılcal damarların bir yumak oluşturarak ağızlaşması, tıbbi dille damarsal epitelizasyon sonrasında ortaya çıktıkları bulunmuştur.
Doğumdan sonra belli belirsiz bir leke şeklinde olabilecekleri gibi, çok yaygın düzeyde bebeğin hayati fonksiyonlarını etkileyen bölgelerde hemanjiomlar olabilmektedir. İlk günlerde bebeğin büyümesi neticesinde hafif bir büyüme gösterir daha sonra büyümede duraklama hatta kendiliğinden gerileme olabilmektedir.
Hemanjiomlar yerleşimlerine, büyüklüklerine, yüzeysel veya derinde oluşlarına ve hücre çoğalması açısından evrelerine göre farklı özellikler sergilemektedir. Hemanjiomların en az %50-60’ı baş-boyun bölgesinde, %25’i gövdede, %15’i de kol ve bacaklarda meydana gelmektedir. Doğum sonrası dönemde anne ve babalar açısından bazen korkularak ve bazende önem verilmeden izlenen bu lezyonların takibinde ehemmiyetli davranılmalıdır. Özellikle çarpmalara ve ufak doku hasarları sonrasında ciddi kanamalara yol açması hemanjiomların en korkulan yan etkisidir. Ebeveynler bu konuda da dikkatli olmalı ve çocuklarını yakından takip etmelidirler. Herhangi bir travmadan çocuğun korunması önem arz etmektedir.
İlerleyen Yaşla Birlikte Hemanjiom Durumu Ne Olur?
İlerleyen zaman içerisinde büyüme, aynı kalma veya küçülme gibi davranışlar gösteren hemanjiomların, takibi bu açıdan önemlidir. Özellikle ilk 6 ayda bir miktar büyüme gösteren lezyonlar, ciltten kabarık, aşırı kırmızı veya kanamalı olabilecekleri gibi, sönük ve büyüme göstermeyen evrede de olabilmektedir. işte bu noktada anne ve babalara düşen görev en az 15 gün aralıklarla, hemanjiomları ölçerek yada fotoğraflayarak, gelişimlerini takip etmeleri, bebeği ve çocuğu travmadan korumaları gerekmektedir. Bazı hemanjiomlar 5 ila 6 yaşlarına kadar kendiliğinden küçülerek kaybolabilmekte yada çok ufalarak sadece belli belirsiz bir iz olarak kalabilmektedir.
Bazı vakalarda ise bu izlem süreci içerisinde hemanjiomlar büyüme evresine girebilmekte ve hastalarda hem kozmetik hem de kanama riski açısından ciddi sorunlara yol açabilmektedir. Bulunduğu bölgeye bağlı olarak ağrılı süreçler de olabilir. Böyle durumlarda zaman geçirmeden hemanjiomların tedavi edilmesi gerekir. Büyüme eğilimi olanların daha fazla ilerlemeden tedavi edilmesi gerekir,sabit kalanlar yada az da olsa küçülenler için tedaviyi erteleyip gözleme devam edilmesi doğru olur.
Hemanjiom Nasıl Geçer? Tedavisi Nasıl Yapılır?
İlk zamanlarda cerrahi olarak çıkarılması ve bulunduğu bölgeden uzaklaştırılması yönünde yaklaşımlar sergilenen hemanjiom vakalarında, kanama riskinden dolayı bu yöntemden yıllar içerisinde uzaklaşılmıştır. Çok az bir vakada cerrahi, son seçenek olarak uygulanabilir.
Hipertansiyon tedavisinde kullanılan propranol içerikli ilacın hemanjiomlar üzerinde küçülme sağladığı tamamen rastlantısal olarak saptandı ve bu ilaç ile tedaviler düzenlendi. Fakat bu ilacın kullanımı sırasında çok ciddi yan etkiler olabildiği için hastaların hastaneye yatırılması ve gözlemlenmesi, herhangi bir yan etki olduğunda ise ilacın tamamen kesilmesi gerekir. Ayrıca kullanan hastaların yüksek bir oranında başarıya ulaşılamamaktadır yine de yaygın ve çok derinde yerleşimli birkaç bölgede yer alan hemanjiomlarda göz önünde bulundurulabilen bir tedavi seçeneği olarak değerlendirilmelidir.
Yıllar içerisinde hemanjiomu oluşturan damarsal yapıların içerisine yani lokal (bölgesel) olarak uygulanan ilaçların bulunması neticesinde tedavi yöntemleri giderek daha netice alınır duruma gelmiştir. Lazer teknolojisinin gelişmesi neticesinde de yine bu damar beni olarak adlandırılan damarsal yapılara cilt yüzeyinden yapılan uygulamalarla başarılı sonuçlar alınmaktadır.
Varis tedavisinde kullanılan, damar içerisinde sklerozan (yakıcı) etki gösteren ilaçlarında hemanjiomlarda kullanabileceği ve yüz güldürücü sonuçların alınmasından sonra tedavi protokollerinde alkol ve sklerozan ajan kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır. Bizde kliniğimizde hemanjiomların tedavisinde ilaç enjeksiyonu uygulayarak, o bölgede oluşmuş olan damar ağını kurutma yöntemi uygulanmakta ve hemanjiom kalıcı olarak yok edilmektedir.
Yukarıda bahsettiğimiz doğrultuda hemanjiom takibi ve tedavisi bu konuda uzmanlaşmış ve deneyimli kalp damar cerrahi doktorları tarafından yapılmalıdır.
